Sakit okean – Yer kürəsinin ən böyük okeanıdır. Sahəsi: 179,6 mln km2, orta dərinliyi 3984 m. Suyunun həcmi 723699 mln km3-dir. Dünya okeanı sahəsinin yarısını əhatə edir. 5 materik və 3 okeanla əhatə olunub. Şimal buzlu okeanla sərhədləri Çukot yarımadasında Reeç burnundan, Alyaskada Uels Şahzadəsi burnu arasından keçir və bu 2 okeanı dayaz Beriq boğazı birləşdirir. Hind okeanı ilə sərhədləri Malakka boğazının şimalı, Sumatra, Yava, Timor, Yeni Qvineya adalarının cənub kənarları Torres və Bass boğazları, Tasmaniya adasının şərq sahilləri ilə uzanan sualtı qalxanlarla Antarktidaya qədər uzanır. Atlantik okeanla sərhədləri Cənubi Şetlend adalarından keçməklə Odlu torpaq adaları ilə Antarktidada olan dərin və coşqun Dreyk boğazı birləşdirir. Okean ekvator boyunda daha enli, geniş ərazi əhatə edir. Şimaldan cənuba 15,8 min ekvator boyunda isə şərqdən qərbə 19,5 min km uzanır. Dənizləri əsasən şimal-qərbdə və qərbdədir. Bu dənizləri, Mərcan dənizi, Açıq okeandan ada silsilələri vasitəsi ilə okeanla birləşir. Adaların sayi və sahəsinə görə I yerdə durur. Sakit okeanda adı xəritəyə düşən 10 mindən çox ada var. Adaların ümumi sahəsi 36 mln km2-dir. Mərkəzi və cənub qərb istiqamətindəki adalar qrupu, okeaniyanı əmələ gətirir. Okeaniyanın ərazisi Meloneziya, Mikroneziya, Polineziya, Havay adaları kimi böyük adalar sistemindən ibarətdir. Adaları mənşəyinə görə 3 cürdür. Yapon, Flippin, Tailand, Sumatra, Yava, Yeni Qvineya və s. adalar materik mənşəlidir. Kuril, Aleut, okeanın mərkəzi hissəsində yerləşən çoxsaylı xırda adalar vulkanik mənşəlidir. Sakit okeanın tropiklər arasında yerləşən isti sularında dünyanın ən böyük mərcən rifləri və adalar əmələ gəlir. Okeanda 100 mindən çox canlı aləm növü yaşayır. Ancaq şimaldan cənuba doğru və Antraktida sahillərindən ekvatora doğru canlı aləmin növ tərkibi artır. Uzaq Şərq dənizində (Oxot dənizi) 4 mindən çox canlı yaşadığı halda, Yapon dənizində 9 min növ, Malay arxipelaqında isə 40-50 min növ canlı aləm yaşayır. Sakit okeanın öyrənilməsi 3 mərhələyə ayrılır. I mərhələ XIX əsrin əvvəlinə qədər olan dövrü əhatə edir. 1804-cü ilə qədər. II mərhələ: 1804-1873. Bu mərhələdə suyun tərkibi, fiziki xassələri, okeanın dərinlikləri öyrənilib. Bu sahədə ən çox iş görən səyyahlar, rus dənizçiləri Kruzenşteyn və Lisyanski III mərhələ 1873-dən sonrakı dövrü əhatə edir. Bu dövrdə müxtəlif ölkələrin beynəlxalq ekspedisiyaları okean suyunun duzluluğunu, tempraturunu, iqlim şəritini, okean cərəyanları, okean yatağının relyefini, okean dibindəki ən dərin novları tədqiq etmiş və dünyanın ən dərin yeri olan Marian çökəkliyinə belə aparatlar endirilmiş, oranın üzvi aləmi haqda tədqiqatlar aparmışlar. Sakit okeanın tədqiqi indi də davam edir. Ancaq müasir tədqiqatlar daha çox okean təbiətinin mühafizəzi ilə bağlıdır. İl ərzində okeandan ovlanan balıq ehtiyatının 95%-i sakit okeanın payına düşür. 1902-ci ildə Avstraliyadan ABŞ-a 15 min km uzunluğunda rabitə xətti okeanın dibi ilə çəkilib. 1840 kanallı xətdir.
Atlantik okeanı – Böyüklüyünə görə II yerdə durur. Sahəsi 91,1 mln km2-dir. Hin okeanı ilə şərti sərhəddi Afrikanın cənubunda ümüd burnunda meridianal istiqamətdə Antarktidaya qədər uzanır. Sakit okeanla sərhəddi Cənubi Amerikanın cənubunda odlu topaq adalarında, Horn burnundan Antarktidaya qədər meridianal istiqamətdə keçən şərti sərhəd xəttidir. Atlantik okeanın Şiml buzlu okeanla sərhəddi isə şimal qütb dairəsi boyunca keçir. Okeanın orta dərinliyi 3332 m, suyunun orta həcmi isə 337,5 mln km3-dir. Okean şimaldan cənuba 15 min km məsafədə uzanır. Okeanın ən enli yeri ekvatordan şimalda 9 min km. Ən dar yerdə isə 2830 km, okean dibində ən dar yerdə isə 2830 km. Okean dibində ən dərin çökəkliklər Cənbi Sendviç və Puerto-Rikodur. Bunlarda dərin 8000 m dağ sıraları uzanır və okean yatağını 2 hissəyə ayırır. Atlantik okeanda üzvü aləmin növ tərkibi Sakit okeanla müqayisədə xeyli azdır. Dünya gəmiçiliyinin yük dövriyəsinin 65% i bu okeanın payına düşür. Dünyanın ən nəhəng dəniz limanları Amsterdam, Roterdam, Nyu-York, Rio de Janeyro, Buenos-Ayres, San-Paulo və başqaları bu okeanın sahəsindədir.
Hind okeanı – sahəsi 73,4 mln km2, suyunun orta həcmi 291,9 mln km3. Okean 4 materik arasında yerləşir. Onun ən enli hissəsi tropiklər arasındadır. Sahil xətləri az girinyili çıxıntılıdır. Üzvi aləmində mərcankimilər və kürəkayaqlılar, ov əhəmiyyətli balıqlar, zəhərli dəniz ilanları, balinalar cinsindən olanlar və dəniz tısbağaları var. Okean 3 yarımkürədə və 4 matrkikin sahillərini yuyur. Hind okeqanın tədqiq olunmasında Vsako da Qamanın, Abel Tasmanın və Ceyms kukun rolu böyükdür. Hind okeanıda Atlantik okeanı kimi cavan hesab olunur. Orta okean dağ silsilələri(Avstraliya, Antraktida, Qərbi hind, Ərəbistan-Hindistan və s.) okeanın 1/4 tutur. Ən dərin yeri (zond çökəkliyi) 7725 m. Hind okeanının ekvatorial, subekvatorial, tropik, subtropik, mülayim və subantarktik iqlim qurşaqlarında yerləşir. Onun şimalı isti cənubu isə soyuqdur. Dünya okeanının maksimum tempraturu +35oC və maksimum duzluluq 42 o/oo Qırmızı dənizdə müşahidə olunur. İsti okean cərəyanları İynə burnu, Mozambik, Cənubi Passat, Musson və s. Soyuq okean cərəyanları Qərb küləkləri, Somali, Qərbi Avstraliya və s.dir. Hind okeanı üzvi və mineral ehtiyatlarla zəngindir. Dənizləri – Qırmızı, Ərəbistan, Timor, Arafur, Andaman və s.dir. Körfəzləri – Benqal, Ədən, İran, Böyük Avstraliya və s. Boğazları – Bəbülməndəb, Mozambik, Polk, Zond, Torres. Adalar – Madaqaskar, Şri-Lanka, Sumatra, Maldiv, Karqelen, Yava, Tasmaniya və s. Yarımada – Hindistan, Ərəbistan, Somali, Malakka və s.
Şimal buzlu okeanı – ən soyuq, ən kiçik və ən dayaz okeandır. Okean Arktikanın mərkəzində 3 yarımkürədə yerləşir. 2 materiklə əhatə olunur. Avrasiya və Şimali Amerika. Okeanın tədqiq olunmasında Barensin, Çelyuskinin, Piri Rəisin və başqalarının xidməti olmuşdu. Şimal buzlu okeanda geoloji cəhətdən qədim hesab olunur. Onun ümumi sahəsinin 1/3-ni materik dayazlığı tutur. Mərkəzində Lomonosov, Mendeleyev dağ silsilələri yerləşir. Ən dərin yeri Qrellandiya dənizindədir (5527 m). Şimal buzlu okean Arktika ilə Subarktika iqlim qurşağında yerləşir. Soyuq hava kütlələri il boyu hakim olur. Buzun qalınlığı 3-5 metrə çatır. Okean suyunun böyük istilik tutumu, relyefin alçaq olması və Şimali Atlantika cərəyanının təsiri nəticəsində, Arktikanın iqlimi Antarktikanın iqliminə nisbətən mülayim olur. Üzvi aləm kasıbdır. Okean zəif mənimsənilmişdir. Gəmiçilik (naviqasiya) mövsümi xarakter daşıyır. Dənizləri – Norveç, Barens, Ağ, Kara, Şərqi Sibir, Laptevlər, Çukot, Bofort, Baffin. Körfəzləri – Hudzon, Ob, Yenisey, Xatanqa və s. Boğazları – Berinq, Danimarka, Devis, Hudzon və s. Adaları – Qrellandiya, Novaya Zemlya, Baffin torpağı, Şpispergen. Yarımadaları – Skandinaviya, Kola, Taymır, Yamal, Çukot və s.
MİNFAKT 
Cavab qoy